De Omgevingswet is nu ruim 100 dagen in werking. Wat zijn de eerste ervaringen met de regels voor bodem onder de nieuwe wet? Over welke onderwerpen zijn de meeste vragen gesteld en wat valt op?
3 maal zoveel vragen, meeste vragen over het Bal
In het eerste kwartaal van 2024 zijn ongeveer 13.500 vragen aan het IPLO gesteld. Hiervan gingen er circa 1.800 over bodem. Dat is bijna een verdriedubbeling vergeleken met een jaar eerder. Iets meer dan de helft van de bodemvragen werd gesteld door overheden, vooral door Omgevingsdiensten. Het andere deel van de vragen is gesteld door bedrijven. Een zeer klein deel is gesteld door particulieren.
De meeste bodemvragen gaan over de regels voor de milieubelastende activiteiten uit het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal). Hieronder is aangegeven over welke onderwerpen de meeste vragen komen en wat daarbij opviel.
1. Wennen aan het Omgevingsloket
De uitvoeringspraktijk moet erg wennen aan het melden via het nieuwe Omgevingsloket. Vooral voor gebruikers van het meldpunt bodemkwaliteit, is de overgang naar het Omgevingsloket groot. Het inloggen met e-herkenning en het machtigen van een andere organisatie is nieuw. Initiatiefnemers weten niet altijd welke activiteiten zij in het Omgevingsloket moeten kiezen of vinden vragen niet duidelijk genoeg.
Omgevingsdiensten geven aan dat meldingen vaker onvolledig zijn. Of dat de gevraagde gegevens en bescheiden onvoldoende zijn voor het houden van toezicht. Deze signalen zijn overgebracht aan het ministerie van I&W. Een toekomstige aanpassing van het Bal is voorzien. Het IPLO geeft uitleg over het melden en de meldverplichtingen, onder andere via instructievideo’s en stroomschema’s. Deze zijn te vinden op de webpagina over het melden bodemactiviteiten via het Omgevingsloket.
2. Veel vragen over activiteiten in het Bal
De uitvoeringspraktijk moet ook wennen aan de nieuwe regels voor graven in en saneren van verontreinigde bodem. Hoewel de regels grotendeels beleidsneutraal zijn overgezet vanuit de Wet bodembescherming naar het Bal, komen er veel interpretatievragen over de nieuwe regels. Bijvoorbeeld over de ondergrens van het bodemvolume bij de activiteiten graven in de bodem. Het IPLO heeft een rubriek met veelgestelde vragen over graven in en saneren van de bodem en vult deze regelmatig aan met nieuwe informatie.
Ook over de activiteiten opslaan van grond of baggerspecie en toepassen van grond of baggerspecie komen vragen. Nog niet bij iedereen is bekend dat voor het opslaan van grond de meldplicht geldt voor de activiteit en niet per partij.
Op het gebied van bodembescherming gaan veel vragen over het eindonderzoek bodem, opslagtanks en bodembeschermende voorzieningen bij andere milieubelastende activiteiten. Opvallend is dat er ook veel vragen komen over onderwerpen of regels die niet gewijzigd zijn, waardoor oude discussies terugkomen.
3. Decentralisatie van het bodembeleid
Een deel van het bodembeleid is overgelaten aan de decentrale overheden. Zowel overheden als het bedrijfsleven moet wennen aan deze decentralisatie. Overheden stellen vragen over de eigen regels uit het omgevingsplan of vragen zich af op welke manier zij iets in het omgevingsplan kunnen regelen. Die vragen gaan over bouwen op verontreinigde bodem, functiewijzigingen en het omgaan met grondwaterverontreinigingen.
Het bedrijfsleven vreest dat de regels per gemeente kunnen gaan verschillen en geven aan last te hebben van verschillende interpretaties door overheden. Adviesbureaus stellen veel vragen over het toetsen van de resultaten van bodemonderzoek, met name voor grondwater. Naar aanleiding hiervan is de pagina over voorafgaand bodemonderzoek aangepast en is een nieuwe pagina over het toetsen van grondwater bij bodemonderzoek gemaakt.
4. Vragen over milieuverklaringen bodemkwaliteit (Regeling bodemkwaliteit 2022)
Vooral aan het begin van het jaar stelden bedrijven en Omgevingsdiensten vragen over de regels voor milieuverklaringen bodemkwaliteit. Iemand die een bouwstof, grond of baggerspecie toepast, moet de kwaliteit daarvan kunnen aantonen met een milieuverklaring bodemkwaliteit. De regels hiervoor staan in de Regeling bodemkwaliteit 2022 (Rbk 2022). Deze regels zijn van belang voor het behoud van het vertrouwen in het hergebruik van bouwstoffen, grond of baggerspecie.
De regels zijn niet nieuw, maar slechts verduidelijkt of aangescherpt. Toch ervaren bedrijven dit soms als extra lasten. Ook gaan er vragen over de verantwoordelijkheden voor het opstellen en ondertekenen van de milieuverklaring. Naar aanleiding van deze vragen is de pagina over milieuverklaring bodemkwaliteit verduidelijkt. Ook gaan de vragen over het toetsen aan de normen voor grond of baggerspecie.